Ważne zmiany w polskim prawie spadkowym od 17 sierpnia 2015 roku

Autor: Agata at Agata Business Services

17 sierpnia 2015 roku stało się znaczącym dniem w polskim prawie spadkowym. Wtedy to zaczęło obowiązywać rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 650/2012, które dotyczy jurysdykcji, prawa właściwego, uznawania i wykonywania orzeczeń przyjmowania oraz wykonywania dokumentów urzędowych związanych z dziedziczeniem. To rozporządzenie, wydane 4 lipca 2012 roku, ma zastosowanie bezpośrednie w Polsce, co oznacza, że nie wymaga implementacji w krajowym systemie prawnym.

Jednym z głównych aspektów tego rozporządzenia jest kwestia prawa właściwego w sprawach spadkowych. Zgodnie z nowymi przepisami, zasada jest taka, że prawem właściwym jest prawo państwa, w którym zmarły miał miejsce zwykłego pobytu w chwili swojej śmierci. To oznacza, że decydującym czynnikiem jest miejsce, gdzie zmarły miał swoje najważniejsze interesy życiowe, takie jak praca i życie rodzinne, a nie jego przejściowy pobyt. Nawet jeśli zmarły miał obywatelstwo innego kraju, to nie ma to wpływu na ustalenie właściwości sądu. To podejście ma na celu uniknięcie skomplikowanych sytuacji, w których spadkobiercy musieliby prowadzić postępowania spadkowe w różnych krajach o różnych systemach prawnych.

Warto również zaznaczyć, że rozporządzenie wprowadza koncepcję "ściślejszego związku", który może wpłynąć na ustalenie prawa właściwego. Jeśli okoliczności sprawy jednoznacznie wskazują, że zmarły miał bliższy związek z państwem innym niż to, w którym miał stały pobyt, to prawem właściwym jest prawo tego innego państwa.

Kluczową zmianą jest także zasada jednego sądu, jednego spadku, jednego prawa. To oznacza, że dla każdego spadku jest wyznaczony jeden sąd właściwy do rozpatrzenia wszystkich związanych z nim spraw. Jednak każda osoba może zdecydować się na wybór prawa państwa, którego obywatelstwo posiada, jako prawa właściwego do rozpatrzenia wszystkich spraw spadkowych. Wybór ten musi być wyraźnie określony w oświadczeniu w formie rozporządzenia na wypadek śmierci lub wynikać z postanowień takiego rozporządzenia. Spadkodawca, który jest obywatelem kilku krajów, może zdecydować, zgodnie z prawem którego kraju chce, aby było przeprowadzone dziedziczenie.

Nowe przepisy wprowadziły także Europejskie Poświadczenie Spadkowe (EPS), który ułatwia spadkobiercom wykazanie ich praw do spadku we wszystkich państwach członkowskich Unii Europejskiej, z wyjątkiem Zjednoczonego Królestwa, Irlandii i Danii. Dokument ten jest uznawany we wszystkich krajach UE i nie wymaga dodatkowych procedur. EPS może być wydawane przez sądy lub notariuszy, zależnie od wyboru zainteresowanych stron. Wysokość opłat za ten dokument jest również określona w przepisach.

Należy jednak pamiętać, że kwestie podatkowe wciąż podlegają prawu krajowemu, a rozporządzenie nie ma zastosowania do spraw podatkowych, celnych ani administracyjnych.

Warto zaznaczyć, że zasady dziedziczenia w każdym państwie członkowskim UE mogą się różnić. Rozporządzenie dotyczy dziedziczenia po osobach zmarłych po dniu 17 sierpnia 2015 roku, co może wprowadzać pewne wyzwania, zwłaszcza w przypadku spadków o skomplikowanej strukturze majątkowej. Jednak wprowadzone zmiany mają na celu usprawnienie procesu dziedziczenia na terenie Unii Europejskiej i ułatwienie spadkobiercom wykazanie swoich praw do spadku we wszystkich krajach członkowskich.