Walka o Zasady Prawne: Uchwała Sądu Najwyższego a Konstytucyjne Prawo do Sprawiedliwego Procesu

Autor: Agata at Agata Business Services

W dniu 26 kwietnia 2023 roku Sąd Najwyższy, w składzie 7 sędziów, podjął kontrowersyjną decyzję, która wzbudziła wiele emocji i kontrowersji w Polskim systemie prawnym. Chodzi o uchwałę Sądu Najwyższego, która nadała mocy zasadzie prawnej rozpoznania sprawy cywilnej przez sąd drugiej instancji w składzie jednego sędziego, ukształtowanym na podstawie art. 15zzs1 ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 2 marca 2020 roku o szczegółowych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych.

Decyzja ta wywołała burzę w środowisku prawniczym i społecznym, sprowadzając się do pytania, czy uchwała Sądu Najwyższego rzeczywiście wprowadziła chaos do Polskiego wymiaru sprawiedliwości, czy może jest to zrozumiane błędnie przez część opinii publicznej?

Argumenty za uchwałą

Zanim przejdziemy do analizy kontrowersji wokół tej uchwały, warto przyjrzeć się argumentom, które przemawiają za jej przyjęciem. Otóż, zdaniem tych, którzy popierają decyzję Sądu Najwyższego, ograniczenie prawa do sprawiedliwego rozpatrzenia sprawy przez sąd drugiej instancji w składzie jednego sędziego jest uzasadnione okolicznościami pandemicznymi.

Pandemia COVID-19, która ogarnęła cały świat, wymusiła na Polskim systemie prawnym wprowadzenie różnych środków mających na celu ochronę zdrowia publicznego. Jednym z tych środków było również zmniejszenie liczby sędziów uczestniczących w rozprawach sądowych, aby uniknąć zbiorowisk ludzi w salach sądowych, które mogłyby sprzyjać rozprzestrzenianiu się wirusa. W tej sytuacji, zdaniem zwolenników uchwały, konieczne było wprowadzenie takiego rozwiązania, aby zapewnić ciągłość działania sądów i jednocześnie chronić zdrowie publiczne.

Argumenty przeciw uchwale

Jednakże, wiele osób, w tym niektórzy prawnicy i eksperci prawa, jest zdania, że uchwała Sądu Najwyższego jest krokiem w złym kierunku i może wprowadzić chaos do Polskiego wymiaru sprawiedliwości.

Pierwszym argumentem przeciw uchwale jest naruszenie prawa do sprawiedliwego rozpatrzenia sprawy, gwarantowanego Konstytucją Rzeczypospolitej Polskiej. Zgodnie z art. 45 ust. 1 Konstytucji RP, każdy ma prawo do rozpoznania jego sprawy przez właściwy, niezawisły i bezstronny sąd. Ograniczenie liczby sędziów uczestniczących w rozprawach może wpłynąć na obiektywność i uczciwość procesu sądowego, co jest sprzeczne z zasadami sprawiedliwości.

Kolejnym argumentem przeciwko uchwale jest to, że nie jest ona konieczna dla ochrony zdrowia publicznego. Istnieją inne sposoby, jak można by zabezpieczyć zdrowie publiczne, na przykład poprzez zwiększenie środków ochrony osobistej w sądach, ograniczenie liczby uczestników procesów, czy nawet przeprowadzanie rozpraw online. Wprowadzenie ograniczeń w dostępie do sądu i prawie do sprawiedliwego procesu wydaje się zbyt drastycznym krokiem, który może prowadzić do niewłaściwego funkcjonowania systemu prawnego.

Ostatecznym argumentem przeciwko uchwale jest to, że może ona prowadzić do nieważności postępowania. Zgodnie z art. 379 pkt 4 kodeksu postępowania cywilnego, postępowanie jest nieważne, jeśli zostało przeprowadzone z naruszeniem przepisów prawa. Ograniczenie liczby sędziów w składzie sądu drugiej instancji może być uznane za naruszenie prawa i prowadzić do stwierdzenia nieważności postępowania, co stanowiłoby poważne zagrożenie dla prawidłowego funkcjonowania wymiaru sprawiedliwości.

Decyzja Sądu Najwyższego o nadaniu mocy zasady prawnej uchwale, która pozwala na rozpoznawanie spraw cywilnych przez sąd drugiej instancji w składzie jednego sędziego w określonych okolicznościach pandemicznych, wywołała wiele kontrowersji. Argumenty za i przeciw są podobnie silne i trudno jednoznacznie ocenić, czy uchwała wprowadziła chaos do Polskiego wymiaru sprawiedliwości.

Jednakże warto podkreślić, że ostateczną ocenę uchwały Sądu Najwyższego powinien podjąć nie tylko wymiar sprawiedliwości, ale także organy ustawodawcze i wykonawcze. Ważne jest, aby znaleźć równowagę między ochroną zdrowia publicznego a zachowaniem fundamentalnych zasad sprawiedliwości i praworządności. Warto również kontynuować debatę na ten temat i szukać rozwiązań, które będą satysfakcjonujące zarówno dla społeczeństwa, jak i dla wymiaru sprawiedliwości.